Familja Dema

BO4-Familja Dema

Godina në foto e familjes Dema, ndër më të bukurat në rrugën “Justin Godard”, ka nisur të ndërtohet në vitin 1927 dhe ka përfunduar në vitin 1930-të, me projektues dhe zbatues të punimeve, Usta Nuredin Osman Sinani. Ajo është më e lartë, krahasuar me objekte të tjera me të njëjtin numër katesh në zonë, rrjedhojë e stilit arkitekturor të zgjedhur, që reflekton në lartësinë e çdo kati, respektivisht 4.2 metra. 

Në fasadën e kuruar me një dekoracion të thjeshtë, por funksional, mbizotërojnë linjat e drejta lineare, me kënde gjithashtu të dekoruara me gurë të gdhendur, apo me kolonat e katit të parë të stilizuara me forma kuadratike, ndërkohë që, sipër hapësirës së dritareve të katit të dytë, dallojmë krijimin e një kornize mjaft të dalë në formën e një vetulloreje. Në mënyrën se si është zgjedhur vendosja e ballkonit, ai ka një funksion të dyfishtë, duke shërbyer edhe si strehë mbrojtëse për portën e hyrjes kryesore. 

Objekti me planimetri në trajtën e një figure gjeometrike katërkëndore të çregullt, është simetrik, në tërësi dhe për secilin kat. Konstrukti prej betoni, me muraturë të jashtme prej guri dhe të brendshme prej blloqesh betoni, e bën atë një ndërtim solid dhe të qëndrueshëm ndaj lëkundjeve sizmike. Procesi i ndërtimit përkon me tërmetin e vitit 1929, çka ka bërë që ndërtuesi projektues, të përshtasë dhe të zgjedhë elementët e materialet ndërtimore, në funksion të përballimit të këtij fenomenti natyror.  

Në aspektin social, godina, është pothuajse unike në zonë. Ajo sjell një dëshmi interesante të dinamikës së evoluimit të pozicionit të gruas në shoqëri, në raport me pronën, me të drejtën e pronësisë dhe atë të trashëgimisë. Si në asnjë objekt tjetër të zonës, objekti në origjinë, rezulton të jetë në pronësi të Dusha Demës, bashkëshorte e Grigor Demës, pinjolli i parë i kësaj familjeje i ardhur në Vlorë. Në vitin 1937, prona ju shit, Kristaq Stratit, një personazhi të njohur të jetës politike, shoqërore dhe ekonomike në Vlorë në atë periudhë dhe u ble po prej tij, dy vite më vonë, vetëm pak muaj përpara se ai të zgjidhej në krye të Bashkisë së Vlorës. Dhe, blerësja e vetme, është zonja Dusha Strati, në emër të të cilës u regjistrua më pas objekti.

Gjatë periudhës së Luftës së Dytë Botërore, ose më saktë, në vitet 1939-1940-të, në godinë, ishte vendosur Qendra e Ndërlidhjes e trupave ushtarake italiane të pushtimit. Pas marrëveshjes me pronarët e objektit, përkundrejt qirasë, italianët instaluan në mjediset e brendshme aparaturat e nevojshme të ndërlidhjes, ndërkohë që në tarracën e banesës ishte vendosur një mitroloz i rëndë antiajror, si pjesë e masave mbrojtëse ndaj bombardimeve të aleatëve.